Zincire bağlı işletmelerin devredilmesi sık yaşanır, esasen devredilebilmesi önemli bir avantajıdır. Franchise işler sektörün dışından gelen, güvenli gelir arayan girişimcilere devredilebilir, bu nedenle değerini bulur. Bir anlamda franchise iş yatırımdır, istenildiği zaman değerine satılabilir. Hazır karlı çalışan işletme almak isteyenlerin sayısı günümüzde son dönemde giderek arttığını söyleyebiliriz. İşletmeciler de ucuza kurduğu işi pahalıya satma fırsatı çıktığı anda tereddüt etmediğini ifade edebilirim.
Birinci sorudan başlayalım. İnsanlar karlıysa işletmesini neden devreder? Öncelikle yapılana “devir” diyoruz ama aslında devir edilmiyor, “al ne istersen yap” denmiyor, franchiseveriliyor.
Bazen marka sahibi kendisi şubesini verimli yönetemediği işletmesini franchise verip kurtulmak. Bazen tam tersi olur, marka sahibi kara geçirip devrettiğinde baştan franchise vererek kazanacağı paranın birkaç mislini kazanır.
Bazen franchise alan verimli ve aktif bir şekilde ilgilenmiyordur. Etkin çalışmıyordur. İşe uygun kişi değildir, yeterince zaman ayıramıyordur, zarar etmeden verip çıkmak ister. Ya da iş modeli ona uygun değildir. Bazen tersi olur, aktif bir işletme yönetedebilir, yaptığı Franchise yatırımının da üzerinde bir bedele devretme fırsatını kaçırmaz. Bazen de taşınma, işten çekilme gibi kişisel sebepler de sayabiliriz.
İkinci soru, işletmenin ne kazandığıdır.
Bazı işletmeler tüm kayıtlarını sisteme girerler, ne kazandığı geçmişe yönelik detaylarıyla görülür.
Bazen kayıtlar tam girilmez, resmi hesapla fiili hesap farklıdır, beyan edilen fiili kazanç gözlemler, çapraz kontrollerle doğrulanır.
Bazen kaçaklar vardır. Gözlem ve araştırmalarla kaçağın miktarı anlaşılır.
Bazen de devreden belirgin bir hata yapmıştır, işler kötü gidiyordur Ama kurulum ve mimari standartlarda, ürün, hizmet vb. daha çok sayabileceğimiz sebepler değiştirildiğinde kolaylıkla düzelecektir. Devralan kazandığına değil kazanacağına bakar.
Devir analizinde kayıtlı bilgiler alınır, sektör normlarıyla karşılaştırılır. Gözlemlerle fire, kayıp, açık ve kaçaklar var mı incelenir. Bir çok Franchising işletmelerinin birçoğunda küçük-büyük kaçak, ihmaller söz konusudur. Deneyimsiz biri bırakın bakınca anlamayı, başında otursa bile fark etmez. Alınan bilgilerin çapraz kontrolle teyit edilmesi gerekir. Örneğin satışlar satın almalarla miktar ve tutar olarak uyumlu olmalıdır. Devre konu işletmenin tesisat ve ekipmanının değeri, tadilat gereği, ürün stokları, mekan kullanım hakkı, kira koşulları, hava parası, çalışma ruhsatı gibi varlıkları da araştırılmalıdır.
Her durumda işletmenin geçmişinin araştırılması yetmez, devralan işletmenin geleceğini satın alır. İncelenmesi gereken, işletmenin gelecekte ne kazandıracağıdır. Bu da bilançoya, kayıtlara değil, piyasaya bakarak anlaşıldığını söyleyebiliriz. Siz siz olur eğer bir Franchise devri yapacaksınız ince eleyip, sık okuyun. Durumu avantajınıza çevirin.